Bliska osoba nadużywająca alkoholu lub narkotyków to problem który dotyczy nie tylko jej samej ale szeregu innych osób wśród których taki człowiek funkcjonuje. Najczęściej są to członkowie najbliższej rodziny oraz przyjaciele, z trudem patrzący jak postępujący nałóg zabiera osobę im bliską. Co można zatem zrobić, aby zmotywować go do trzeźwości? Jaka jest rola rodziny w procesie wychodzenia z nałogu? Wreszcie jak wspierać osobę trzeźwiejącą w podjętej już abstynencji i leczeniu? Nie zawsze bowiem działania, które podejmowane są w dobrej wierze mogą przynieść zamierzone efekty. 

            Podejmując terapię, wcześniejsze doświadczenia związane z destrukcyjnym stylem funkcjonowania wzbogacane są o nadzieję na lepsze jutro i tworzenie wizji trzeźwego życia. Często bywa jednak tak, że samo zmotywowanie bliskiej osoby do podjęcia terapii pochłania sporo energii i czasu, dlatego gdy już przekroczy próg gabinetu terapeutycznego, rodzina i znajomi chcą kontynuować swoje "wsparciowe działania" aby osiągnięty cel był jak najbardziej trwały. Zastanówmy się zatem, jaką rolę pełnią bliscy w procesie trzeźwienia osoby uzależnionej?

            Ktoś kiedyś powiedział, że samo nieprzeszkadzanie w terapii już jest formą pomocy. Co miał na myśli? Pewnie szereg różnych działań rodziny i bliskich, które w mniejszym lub większym zakresie mogą zaburzać proces terapeutyczny. Jednym z nich jest na przykład oczekiwanie natychmiastowych efektów. Najczęściej rodzina niecierpliwi się, że bliska osoba jest już jakiś czas na terapii i w dalszym ciągu wyraża wątpliwości co do możliwości utrzymywania pełnej trzeźwości. Często wręcz wymaga konkretnych deklaracji lub nawet przysięgania, że bliski już nigdy nie sięgnie po alkohol czy narkotyki. Pamiętać jednak należy, że ambiwalencja jest naturalnym etapem a każdy ma swój czas i tempo, zarówno pracy jak i wprowadzania zmian w życiu. Gniew czy frustracja rodziny może jedynie wzbudzać niepotrzebne konflikty, które w żaden sposób nie pomagają w trzeźwieniu.

            Idąc dalej i patrząc na proces leczenia z typowo logistycznego poziomu, jest to wyzwanie wymagające skoordynowania wielu działań, często wspieranych przez inne osoby. W tym przypadku rola bliskich jest nieoceniona. Aby człowiek uzależniony mógł podjąć terapię, próbuje wcześniej stworzyć sobie komfort i pewność, że nie wpłynie ona na realizowane dotychczas obowiązki czy pełnione role społeczne. Opieka nad dzieckiem w czasie zajęć, podwiezienie do poradni czy załatwienie innych pilnych spraw to bardzo ważna forma wsparcia będącego siłą napędową dla człowieka w procesie terapeutycznym.

            Jednym z pojawiających się efektów terapii jeszcze w trakcie jej trwania, bardzo często jest większa otwartość i chęć do mówienia o swoich potrzebach czy emocjach, które dla pozostałych członków rodziny nie zawsze są przyjemne. Przyzwyczajeni do tego, że bliski żył swoim życiem, nie traktowany poważnie, odzwyczaili się od rozmowy na poważne tematy, w dodatku inicjowane przez niego samego. Niektórzy nazywają ten proces "uczeniem się siebie na nowo", co nie jest prostym zadaniem zarówno dla osoby trzeźwiejącej jak i całej rodziny. Jeśli z jakichś powodów jest to trudne do zrealizowania ze względu choćby na silne emocje jakie towarzyszą takim rozmowom a z drugiej strony mamy poczucie o konieczności wyjaśnienia różnych spraw, warto wówczas pomyśleć o możliwości przeprowadzenia sesji rodzinnej z udziałem terapeuty. Świadomość osoby trzeźwiejącej, że ma możliwość szczerej rozmowy z bliskimi jest jednym z podstawowych czynników mogących pomóc jej w identyfikacji głodu czy uchronić przed nawrotem.

            Ze swojej strony zawsze polecam osobom wspierającym bliskich w trzeźwieniu aby spróbowały poznać podstawowe zasady dla osób trzeźwiejących. Ma to o tyle istotne znaczenie, że eliminujemy ryzyko nieświadomego narażania człowieka trzeźwiejącego na sytuacje wyzwalające, mogące inicjować powrót do przyjmowania substancji. Idealnym rozwiązaniem jest objęcie opieką i wsparciem całej rodziny. Budowa na nowo poczucia bezpieczeństwa oraz określenie pełnionych przez jej członków ról. Bardzo często jest to czas podejmowania trudnych decyzji, które nie zawsze kończą się happy endem i to także trzeba mieć na uwadze, chcąc wspierać bliskich w procesie trzeźwienia.